1. IDEнин тарыхы, Java үчүн популярдуу IDEлер
IDEнин тарыхы программисттер 4 эң көп колдонулган программалык куралдардын бардыгын бириктирүү тууралуу ойлоно баштаганда башталат:
- Тексттик редактор
- Компилятор (же интерпретатор, тилге жараша)
- Курулушту автоматташтыруу каражаттары
- Оңдоочулар
Ошол учурдан бери көп нерсе өзгөрдү. Азыркы IDEлер төмөнкү нерселерсиз элестетүү кыйын:
- Класстар үчүн браузер: проектинин миңдеген класстары боюнча ыңгайлуу навигация үчүн каражат
- Версияларды башкаруу системалары менен интеграция
- Кодсуз программа түзүүнүн куралдары
- Рефактордоо инструменттери (жаңы функцияларды кошпой кодду өзгөртүү)
- Коддун стилин анализдөө жана аны сактоо
- Ал тургай алыстан программаларды оңдоого мүмкүнчүлүк берген күчтүү оңдоочулар
- Кодду анализдөө жана ар кандай кеңештер
Бүгүнкү күндө Java-разработчик үчүн көптөгөн ар кандай IDEлер бар, алардын ичинен эң популярдуу 3тү бөлүп көрсөтсөк болот:
- IntelliJ IDEA
- Eclipse
- Net Beans
Көптөгөн программисттер Eclipse менен IntelliJ IDEA арасындагы көп жылдык согушту көргөн, бирок азыр баарына айдан ачык, жеңиш IDEAга тийди. Бул эмне себептен экенин, бир нече күн иштегенден кийин түшүнөсүңөр.
2. IntelliJ IDEA түрлөрү
JetBrains компаниясы IntelliJ IDEAнын жаңылоолорун жылына төрт жолу чыгарат. IDEA версиясынын номерлери жылдын номеринен жана ошол жылдагы релиздин номеринен турат. Мисалы, 2018.2 версиясы 2018-жылдын экинчи релизи, ал эми 2019.3 - 2019-жылдын үчүнчү релизи. Мында адашуу кыйын.
Ар бир релизде IntelliJ IDEAнын эки версиясы бар: акысыз жана акылуу.
IntelliJ IDEA Community Edition
Акысыз версия IntelliJ IDEA Community Edition деп аталат. JavaRush боюнча окууңарда анын функцианалдуулугу толугу менен жетет. Ошондуктан, аны жүктөп, орнотуп, ишиңерди уланта бергиле. Бул шилтеме аркылуу жүктөп алсаңар болот.
IntelliJ IDEA Ultimate Edition
Акылуу версия IntelliJ IDEA Ultimate Edition деп аталат. Ал Spring, Hibernate, GWT ж.б. сыяктуу профессионалдык фреймворктордун олуттуу колдоосуна ээ. Мындай нерселер JavaRush сабактарынын акыркы бөлүктөрүндө гана керек болот.
IntelliJ IDEA Ultimate Edition программасынын 30 күндүк акысыз мөөнөтү бар, бирок андан кийин ал үчүн жакшы сумма төлөшүңөр керек болот.
Эгер сиз акысыз акылуу версияны колдонгуңуз келсе, бул үчүн расмий жол бар. Ал Early Access Program (EAP) деп аталат.
IntelliJ IDEA EAP
Бул жерде бардык жаңылыктар туура эмес иштей турган же мурунтан иштеп жаткан функцияларды бузуп салышы мүмкүн деген коркунуч бар. Ошондуктан JetBrains расмий түрдө чыгарылбаган IntelliJ IDEA Ultimate Edition версиясын жүктөөнү сунуштайт, анткени иштеп чыгуучулар аны реалдуу долбоорлордо сынап көрө алышат.
Бир жагынан, бул версия чийки болушу мүмкүн деген тобокелчилик бар, экинчи жагынан, сиз IDEAнын эң жаңы функцияларына алардын расмий чыгышынан мурун жетүү аласыз. Андай болсо бекер. Бул сонун эмеспи?
3. IDEA орнотуу
IntelliJ IDEAнын расмий бетинде (https://www.jetbrains.com/idea/download/) сиз жактырган версияны тандап алсаңыз болот. Сизге кайсынысы көбүрөөк жакканын билип калдыңыз деп үмүттөнөм. Эгер чечим чыгара албай жатсаңыз, Community Editionди сунуштайм: жөнөкөй жана түшүнүктүү.
IDEAдын Windows, MacOSX же Linux үчүн версиялары бар. Бул таң калыштуу эмес, анткени иштеп чыгуучулар акыркы эки операциялык системаны аябай жакшы көрүшөт. Тажрыйба топтогондон кийин, ар кандай программалар жана кызматтарды консоль же терминал аркылуу кантип жөнөкөйлөтүп башкарууга таң каласыз.
КАДАМ 1. JetBrains сайтына кирип, IntelliJ IDEA Community Editionди тандаңыз (ал акысыз).
КАДАМ 2. Файлды жүктөп алыңыз, аны ачып жана Next басыңыз.
КАДАМ 3. Орнотуу жолун калтырыңыз (башкача болсо, IDEA кайда орнотулганын так эстеп калыңыз).
КАДАМ 4. Орнотуу кыскача жолдомо жана файл кеңейтүүлөрү менен байланыштарды баштоо сунуш кылат. Жумушчу столго кыскача жолдомого макул болуңуз жана .java файл кеңейтүүлөрү менен байланыштырыңыз.
КАДАМ 5. Install басыңыз.
КАДАМ 6. Орнотуу.
КАДАМ 7. IntelliJ IDEAны иштетиңиз
КАДАМ 8. IntelliJ IDEAны биринчи жолу иштетүүдө, конфигурация файлынын жолун көрсөтүүнү талап кылган диалог терезеси пайда болот. Бул сиздин IDEни биринчи таанышууңуз, "Do not import settings" тандаңыз.
КАДАМ 9. JetBrains колдонулган функциялары жана плагиндери тууралуу анонимдик маалыматтарды жөнөтүү. Каалаган вариантты тандасаңыз болот.
КАДАМ 10. Лицензиялык келишим.
КАДАМ 11. IntelliJ IDEAнын кийинки орнотуу тепкичтерине тема тандоо кирет. Демейде, стандарттуу (жарык) жана Darcula (караңгы) бар.
КАДАМ 12. IntelliJ IDEAны орнотуу жана конфигурациялоо аяктады: иштөө башталат. Жаңы/биринчи проект түзүү боюнча мындай сабакты кийинки сабакта беребиз.
Эгерде суроолоруңар болсо, балким, расмий нускамасы IntelliJ IDEAга жардам берет.
4. Орнотуу үчүн видео нускама
Андан кийин жүктөлгөн орноткучту жөн эле иштетип, IDEAны орнотуп алыңыз. Бул процессти сиздер үчүн мүмкүн болушунча жеңилдетүү максатында атайын видеону даярдадык.
Орнотууда көйгөйлөр жаралдыбы? Колдоо кызматына кат жаз: support@javarush.com же биздин сайттын төмөнкү оң бурчундагы виджетти колдоно аласыз. Көйгөйдүн сүрөттөлүшү, скриншоттор жана ОС версиясы көйгөйдү чечүүгө жардам берет.
5. Биринчи проектти түзүү
IDEAда биринчи программаны жазуу үчүн 3 нерсени жасоо керек:
- Жаңы проект түзүү
- Solution класс түзүү жана класска код жазуу
- Программаны аткарууга киргизүү.
Проект түзүү боюнча кадамдык нускама
КАДАМ 1. Проект түзүү үчүн Create New Project баскычын басыңыз.
КАДАМ 2. Java проект түрүн тандаңыз.
КАДАМ 3. Проектте колдонулуучу JDK кошуңуз. Бул маанилүү: антпесе IDEA иштебейт. JDK бар папканы тандап, Next баскычын басыңыз.
КАДАМ 4. Бул жерде IntelliJ IDEA проектти түзө турган шаблонду көрсөтө аласыз. Азыр эч нерсе тандабаңыз.
КАДАМ 5. Бардыгы дээрлик даяр. Проекттин аталышын көрсөтүп, Финдиш баскычын басыңыз.
КАДАМ 6. Бардыгы: проект түзүлдү. Эми сиз src папкасында класстарды түзө аласыз.
КАДАМ 7. Папкада src оң баскычты басып, жаңы топтом түзүңүз.
КАДАМ 8. Келечектеги класстар үчүн топтомдун атылышын көрсөтүңүз.
КАДАМ 9. Эми кодуңуз үчүн жаңы класс түзүңүз. Топтом аталышына оң баскычты басып.
КАДАМ 10. Жаңы класстын аталышын көрсөтүңүз. Мисалы, Solution.
КАДАМ 11. Intellij IDEA сиз үчүн класстар шаблонун түздү жана анда биз код жазууга баштасаңыз болот.
КАДАМ 12. Алгач main методду түзүңүз. psvm жазып, TAB баскычын басыңыз.
КАДАМ 13. Эми экранга жазуу чыгарыңыз (sout + TAB) – Hello World!.
КАДАМ 14. Программаны иштетиңиз - коддо оң баскычты басып, Run же Ctrl+Shift+F10 танданыз.
КАДАМ 15. Сиздин программаныз экранга текстти чыгарат: аны сиз ылдыйкы панелиңизден көрө аласыз. Синий түс менен кызмат алуу маалыматтары чыгарылат.
IDEAda проект түзүү боюнча видео
6 IntelliJ IDEA үчүн плагиндер
IntelliJ IDEAда программисттердин ишин жеңилдеткен көптөгөн плагиндер бар. Бирок биз алгач бизге окууну жеңилдеткен плагиндерге кызыктарбыз.
IntelliJ IDEA үчүн абдан сонун плагин бар: ал Key Promoter X деп аталат. Ал сизге IDEAда аткарылган кыйын иш-аракеттерди бир баскыч аркылуу кантип аткарса болорун эскертет. Аны орнотуп алыңыз — канагаттанасыз.
Биринчи кезекте, плагиндер бөлүмүнө кирип. Иштөө үчүн Ctrl+Alt+S басыңыз. Андан кийин издөө тилине KeyPromoter X сөзүн жазып, плагинди орнотуңуз:
CodeMetrics – жазылган класстар жана методдордун татаалдыгын көрүүгө жардам берет.
SonarLint — бул долбоордо кодуңузду изилдеп, жакшыртууларды сунуш кылат. Изилдөө жазуу убагында жүргүзүлөт, ошондуктан каталарды коммиттен мурун оңдоп алса болот.
Rainbow Brackets – код боюнча навигацияны жана оңдоо иштерин жеңилдетет, скобкаларды ар башка түстөр менен белгилейт.
IntelliJ IDEA клавиатура комбинациялары
IntelliJ IDEA редактирлөө, навигация, рефакторинг, оңдоо жана башка иштерге байланыштуу көптөгөн команда үчүн баскычтардын комбинацияларын камсыз кылат. Бул баскычтык комбинацияларды эстеп калуу колуңузду клавиатурадан алыстатпай, натыйжалуу иштөөңүзгө жардам берет.
Баскычтардын чектөөсүн jetbrains документациясында көрө аласыз. ОСни тандоо мүмкүнчүлүгү менен
Же IDEAнын өзүндө караңыз. Menu-Help-Keyboard shortcuts PDF.
Куттуктайм, эми сиз дагы бир кадам жакын программист кесибине жеттиңиз!
GO TO FULL VERSION