Fewral. Salam, fewral. Sizi görüp begenýäris. Bu gün bolsa hasam beter. Sebäbi 2-nji fewral “Groundhog Day” filmi sebäpli dünýäde iň aýlawly we gaýtalanýan gün.
Bu gyş aýlawynda, ýene bir gezek “Groundhog Day” (2.02) we “Radio Day” (13.02) tomaşa edip bilersiňiz, Gyşky Olimpiýa oýunlarynda (9.02-25.02) halaýan türgenleriňize begenip, krepkalary iýip bilersiňiz (12.02-16.02) , “Söýgüliler” (02/14) we başga bir sakgal losyonyny (02/23) beriň, polýar aýy baýramçylygy bilen gutlaýarys (02/27)… Soň bolsa täze bahar aýlawy başlar.
Indi bolsa şu gün hakda. “Groundhog Day” filminiň baş gahrymany tükeniksiz aýlaw ýaly görünýän gaýtalanýan ýagdaýa düşýär. Aslynda, her gün gahrymanyň bir ýa-da beýleki görnüşde gatyşyp bilýän birnäçe wakasy bolýar. Gahryman, Groundhog Day-dan çykmak üçin bu ýagdaýlar barada bir zat etmelidigini öňe sürdi. Kynçylyk, köp ýagdaýyň bolmagy, olara goşulmagyň köp usuly bar we ikisiniňem has köp utgaşmasy bar. Hiç zat etmän, ýeke-täk gaýtalanýan gününi içgin öwrenip başlady, çykalga çykmagyň ýolunyň bir zat bolup biljekdigine ynanýardy - ýeriň düýbüni ogurlamakdan öz janyna kast etmek. Kem-kemden özüni kämilleşdirmek pikirine geldi. Çykyş nokadyny açmak üçin gahryman şu günüň öňki durmuşynda alan bilimlerini ulanmaly we kem-kemden üstünlik gazandy. Recöne gaýtalanma diňe programmirlemekde ýa-da ylmy fantastiki filmlerde tapylyp bilner. Bu hatda gündelik durmuşda-da gaty ýygy duş gelýän hadysadyr. Çäksiz gaýtalanmagyň nusgawy mysaly, biri-birine garşy goýlan iki aýna: aýnalaryň ýitip barýan şöhlelenmesiniň iki koridoryny emele getirýär.
Gaýtalanma hökman çäksiz däldir. Mysal üçin, bu ýerde matrioşka gurjagy bar. Gaty gaýtalanýan, ýöne hökman olaryň iň kiçisine ýetersiňiz.
Kompýuteriňizi terk etmän gaýtalanmagy görmegiň iň aňsat usuly, web kamerany kompýuteriň ekranynda görkezmekdir. Kamera kompýuteriň ekranynyň şekilini ýazga alar we bu ekranda görkezer, ýapyk aýlaw ýaly bir zat bolar. Tunel bilen meňzeş bir zady göreris.
Tebigatda gaýtalanma mysallary
Gaýtalanmagyň iň ajaýyp mysaly geografiki jisimlerdir. Mysal üçin, ýokarda agzalan höwürtge gurjaklaryna meňzeş, kölleriň ortasyndaky adalar, öz gezeginde adalarda ýerleşýär. Şeýle ýerleriň arasynda iň meşhurlary, Filippinleriň Batangas welaýatynyň Lawson adasynda ýerleşýän süýji suwly Taal köli. Kölde Taal wulkan adasy, kraterinde başga bir köl bar. Öz gezeginde bolsa öz kiçijik adasy “Wulcan Point” bar.
Beýleki derýalardan, daglardan we ýyldyrymdan emele gelen derýalar hem aýdyň mysal bolup biler.
“Gök önümleriň” gaýtalanmalary hem gyzykly däl. Mysal üçin, bu ýerde yzygiderli sogan we ak kelem bar:
Kelem we Romanesko keleminde gaýtalanmalar düýbünden başgaça görünýär. Olaryň kelleleri infloresensiýalardan durýar, bu bolsa öz gezeginde inflorescencesden durýar. Gyzykly tarapy, Romanesko keleminiň kellesi, fraktal spiral görnüşine eýe bolan açyk ýaşyl infloresensiýalardan durýar. Mundan başga-da, her bir bud bud öz spiralyny emele getirýär.
Agaç şahalardan durýar. Şaha öz gezeginde kiçi şahalardan durýar. Her şaha agajy gaýtalaýar.
Şol bir gurluşy çylşyrymly fern ýapragynda-da görmek bolýar:
Käbir gülleriň tohumy (mysal üçin, günebakar) Fibonacci gatnaşygy bilen kesgitlenýän spiral janköýerleri kesişýär:
Gaýtalanmagyň ajaýyp mysaly dendritler - agaja meňzeş şahaly gurluşyň çylşyrymly kristal görnüşleri. Buz dendritleri bilen hemmämiz tanyş - bular gar tozgalary we aýnadaky aýazly çyzgylar:
Altyn we mis ýaly metallaryň dendritleri hem tapylýar:
Haýwanat dünýäsinden gaýtalanma mysallary hem düşnüklidir: baky jübüt “towuk we ýumurtga” we ... ewolýusiýa:
Lingwistika we edebiýatda gaýtalanma mysallary
Stanislaw Lemiň “Kiberiad” eserinden, belli bir meseläni çözmek we şuňa meňzeş meseläni çözmek üçin şuňa meňzeş birini gurmak üçin ýeterlik akyl we ýaltalykly akylly maşyn hakda hekaýa. (çäksiz gaýtalanma - her täze maşyn şuňa meňzeş enjam gurdy). N.V. Gogol “Portret” hekaýasynda suratkeş Çertkowyň düýşüni suratlandyrýar, oýanandan soň ýene düýşüne girýär we bu düýşden oýanýar we ilkinji düýşüne düşýär, şonda-da oýanmaly bolýar. "Ussat we Margarita" iň täsirli gaýtalanýan romanlaryň biridir. Esheşua we Pilatusyň mowzugy Ussat we Margaritanyň mowzugyndan gaýtalanýar. Mundan başga-da, bu ýerde “kitabyň içindäki kitap” usuly hem ulanylýar. Ussat esheşua we Pilatus hakda roman ýazýar, teksti "Ussat we Margarita" kitabynyň teksti bilen birleşýär. Gaýtalanmagyň başga bir mysaly, Marşak tarapyndan terjime edilen Robert Börnsiň “Jek guran jaýy”. Ora-da bu, Isak Asimowyň söhbetdeşlik ýazga alýarka studiýada batyrgaý ýazylan iň gysga hekaýasy.
"... B çukuryna gysgyç çeňňegi salyň ..."
Boş kapasanyň ulag gämisinden ýuwaş-ýuwaşdan aýrylyp, howa giňişligine başga bir atmosfera girendigi sebäpli, boş ýerlerinde ýapyşan Deýw Wudberi we Jon Hansen tolgunmak bilen tomaşa etdiler. A-5 kosmos stansiýasynda bir ýyla golaý wagt geçirdiler we düşnükli süzgüç zawodlaryndan, gidroponiki tanklardan, gaharlandyryjy howa generatorlaryndan we kämahal şowsuzlykdan doýdular.
"Hemme zat ýykylýar" -diýdi.
"Aşakdaky görkezmeler" diýip, Hansen sözüniň üstüni ýetirdi.
Elbetde, şikaýat etmek üçin esaslar bardy. Gämi gämisinde iň az zat ýük üçin bölünip berlen ýer, şonuň üçin ykjam gaplanan ähli enjamlar sökülen stansiýa eltilmeli boldy. Instrumentshli gurallar we gurnamalar, nädogry gurallary ulanyp, düşnüksiz we uzyn gurnama görkezmelerine eýerip, stansiýanyň özünde öz ellerimiz bilen ýygnalmalydy.
Wudberi ähli şikaýatlary üns bilen ýazdy, Hansen olara degişli ýazgylary berdi we häzirki ýagdaýa gyssagly kömek soramak üçin resmi haýyş Earthere iberildi. Earther jogap berdi. Pozitroniki beýni bilen, islendik pikirlenip boljak mehanizmi nädip ýygnamalydygyny bilýän ýörite robot guruldy.
Bu robot indi düşürilýän kapasada. Uçar gapylary ahyrsoňy ýapylanda, Wudberi tolgunýardy.
Edebiýatda tükeniksiz gaýtalanmagyň iň meşhur mysallary “tükeniksiz ertekiler”: Gözümi açdym: Gök asman, ýaşyl ýorgan, we tokaý tokaýlar ... Ine derýa - hemme zat akýar, Gün dogdy - bişirýär ýene ... ruçka we depder aldym-da, hemme zady ýazmagy ýüregime düwdüm, gözümi açdym: Gök asman ... Ruhanynyň iti bardy Ruhanynyň iti bardy, ony söýýärdi, etiň bir bölegini iýdi, He ony öldürdi we ýere jaýlady, ýadygärlik gurdy we ýazgyny ýazdy: Ruhanynyň iti bardy, ony söýýärdi, bir bölek et iýdi
Gaýtalanýan grafika mysallary
Gaýtalama usullary surat we fotosuratda ajaýyp görünýär. Bular “portretiň içindäki portret”, “çarçuwanyň içinde çarçuwa” ýa-da “suratkeş özüniň surat çekýän suratyny çekýär”:
Gaýtalanýan degişme
Bu gaty kyn. Programmistler, ept, bilelikde ýaşaýarys, şular ýaly ylalaşdyk: birinjisi ikinji, ikinjisi oýanýar, üçünjisi oýanýar ... recursion =) netijede leksiýada ýatdyk. Nahar üçin “Gaýtalanýan” salat bar: pomidor, hyýar, salat. xxx: Antohyň islegini ýitirendigi ýadyňdamy? Şeýlelik bilen, men oňa arzuw etdim: 2 günüň dowamynda haýsydyr bir hereket eden ähli obýektlerine stiker goýardy: Elbetde, “ýelmeşen” ýazgyly stikeriň üstünde hökman stiker goýardym. Kiçijik (10 aýlyk ogly) gaýtalandy ... agzynda bir rahatlaýjy. ikinjisini berdi. birinjisini şatlyk bilen tüýkürdi. ikinjisini goýdy. Bir zadyň ýykylanyny eşitdim. Ilkinji rahatlaýjyny görüp begendim. ikinjisini taşlady. Birinjisini agzymda goýdum. Bir zadyň ýykylanyny eşitdim ... 5 minut bäri olary üýtgedýär. Bu gün kakam bilen işledim, ol maňa "saňa gaýtalanma görkezmegimi isleýärsiňmi?" Saysaly, "gel" ýaly diýýär. Burawyň wilkasyny uzadýan şnuryň içine alýar we uzadýar we uzatma şnurunyň wilkasyny şol bir uzaldyjy şnuryň erkin rozetkasyna dakýar, düwmä basýar, buraw işläp başlaýar ... naramaz, mende bolmaly gaty gülkünç ýüzi, agşama çenli güldi, menem uzak wagtlap ýapyşdym, näme üçin beýle bolýar? Matkap batareýa bilen işledi. Durmuşda hemme zadyň amaly taýdan ulanylmalydygyna ynanýan bolsaňyz, onda programmirlemekde alan bilimleriňizi ýada salmagyňyzy we gaýtalanýan usullar bilen çözülýän käbir belli meseleleri çözmäge synanyşmagyňyzy maslahat berýäris: Fibonacci sanlaryny we faktorlaryny tapmak ýaly şeýle hem “Hanoý diňleri” tapmasy.
Fewral. Salam, fewral. Sizi görüp begenýäris. Bu gün bolsa hasam beter.
GO TO FULL VERSION