Programmistleriň Ukrainadan, Belarusdan we Russiýadan beýleki ýurtlara göçürilmegi barada ýörite materiallar toplumyny dowam etdirýäris. Döredijiler size daşary ýurtda iş tapmagyň, ýerli göçmegiň we uýgunlaşmagyň usullaryny aýdýarlar. Bäşinji gahrymanymyz Kiýewden Dima Nikolaenko. 2014-nji ýylda Polşanyň Wroklaw şäherine göçdi. Bilim boýunça matematik. Uzak wagtlap şol bir ýolda, ylymda iş tapmak isledim. Emma Ukrainada munuň üçin kän pul tölemediler, şonuň üçin belli bir wagt dostumyň işleýän IT kompaniýasynda tejribe geçmek üçin pursat tapdym. Matematika gowy, sebäbi size belli bir hünär bermese-de, pikirlenmegi öwredýär. Bir ýarym aýyň içinde programmirlemäge başladym we maglumat bazasyny dörediji hökmünde karýera başladym. Bir ýarym ýyldan soň, dördünji synanyşykda, “Luxoft” autsorsing kompaniýasynda işläp düzüjisi hökmünde ýokary derejä eýe boldum we şondan bäri şol ýerde işleýärin. Ilki ösüşde ösdim, soň kodlamak arkaly önümi we kompaniýany has gowulaşdyryp bilmejekdigim belli boldy, sebäbi käbir ýokary derejeli zatlar ýokdy. Şonuň üçin tiz wagtdan toparyň ýolbaşçysy boldum. Soň önümi dolandyrmaga, soň bolsa has ýokary derejeli dolandyryşa gitdim. Indi men 40 adamlyk topar üçin programma menejeri, ýöne maglumatlar bazasyny ösdürmek üçin topar hökmünde Polşa göçdüm.
Göçürmek
Meniň göçmegimiň özi boldy. Umuman bu hakda pikir etdim, ýöne ahyrynda kompaniýanyň özi meni göçmäge çagyrdy. 2014-nji ýylda Ukrainada bir ynkylap bolup geçdi, şonuň üçin iri autsorsing kompaniýalarynyň hemmesi işgärleri daşary ýurda daşap başlady: bular müşderileriň talaplarydy we başgaça edip bilmeýärdiler. Ilki bilen Rumyniýa göçmegi teklip etdiler, ýöne men ol ýere gitmek islemedim. Soň bolsa Bolgariýa, adamlar Rumyniýa gitmek islemeýändiklerine göz ýetirdiler. Soňra Polşany teklip etdiler, menem synap görmek kararyna geldim. Men öň Polşada bolupdym, şonuň üçin ýurduň görnüşine düşündim, munuň Europeewropadygyna düşündim, ýöne Wroklaw ýa-da başga nuanslar hakda hiç zat bilmeýärdim. Göçürmek barada dürli portallar ýazdy, ýöne şol wagt takyk surat almaga kömek etmedi, sebäbi çaklamam hakykata ters gelýärdi. Aýalym bilen göçürildi. Durmuşdaky ornumyz, zerur zatlaryň hemmesi bir sumka laýyk bolmaly. Bu pikiri awtoulagda ösdürdik: ulaga gabat gelýän zatlaryň hemmesi bilen hereket etdik. 2014-nji ýylda kompaniýanyň göçüriş bukjasy gaty gowy boldy. Indi kompaniýa göçümiň we ýaşaýyş jaýynyň ilkinji gezek öwezini dolýar we başlangyç çykdajylar üçin belli bir mukdarda pul bölýär. Ondan öňem ep-esli mukdarda pul berdiler. Jaýymyz birinji aý üçin tölendi. Hereket hem ýapyldy we goşlar üçin goşmaça 600 dollar berildi. Takmynan 3 müň dollar töledik.
Resminamalar
Kompaniýa göçmek üçin resminamalary taýýarlamaga kömek etdi. Iş wizasyny açmak üçin subut edilen iş tejribesi barada resminamalar gerek. Bu ýerde “Zähmet bazary derňewi” ýaly resmi resminama hem bar: ýagny, bu resminama laýyklykda Polşanyň zähmet bazarynda siziň pozisiýaňyz ýetmezçilik etmeli. Polşada iki görnüşli iş rugsady alyp bilersiňiz: Gök kartoçka bar, Europeewropada standart we Polşa has köp gönükdirilen ýerli kartoçka bar. Mawy kartoçka belli bir wagtdan soň islendik ýerde işlemäge mümkinçilik berýär: diňe Polşada däl, beýleki ýurtlarda-da. Şoňa görä ýerli, diňe Polşada. Mawy kartoçka aldym Sahypada, Polşada resminamalary taýýarlamak gaty uzyn. Rugsatnamanyň özi we göçürme çalt tertiplenip bilinýän bolsa-da, kartoçkanyň özi üçin ep-esli wagt garaşmaly bolarsyňyz (onsuz işläp bilersiňiz, ýöne syýahat edip ýa-da ýurtdan çykyp bilmersiňiz). Umuman Polşada býurokratiýa we resminamalara ýüz tutmak isleýänler gaty köp, şonuň üçin karta garaşmak iki ýyl dowam edip biler. 2014-2015-nji ýyllarda 7 aý, 2017-2018-nji ýyllarda 1,5 ýyl garaşdym.
Ingaşaýyş jaýy
Ilki kireýine alnan kwartirada ýaşadyk, ýöne 1,5 ýyldan soň öýümiz üçin karz aldyk. Ukrainada, IT hünärmenlerini goşmak bilen, her kim karzlara ynanmaýar. Polşada muňa bolan garaýşyňyzy üýtgedýärsiňiz. Indi "näme üçin öň beýle etmedim?" Somethingaly bir zat pikir edýärin. Polşada kwartira üçin ýylda 3% ipoteka karzy berýärler we jaý kireýine almagyň we her aý ep-esli mukdarda pul tölemegiň ýerine, kwartiranyňyz üçin edil şol bir mukdarda töläp bilersiňiz. 20 ýyl karz alyp bilersiňiz: kwartiranyňky bolmasa-da, kärendesine garanyňda has az pul töleýärsiňiz ... Göçüp baranymda derrew düşünmek isleýärin.
Iş medeniýeti
Kompaniýany, topary ýa-da taslamany üýtgetmän göçdüm. Kiýewde işleýän toparyň ýarysy bilen göçdük. Polşada tutuş Lýukoft üçin dört polýus bardy. Galanlaryň hemmesi Ukrainadan we Russiýadan. Soňra ýagdaý kem-kemden üýtgedi: ýerli işläp düzüjiler işe alynyp başlaýan ýerli taslamalar peýda boldy. Indi hemme zat başga: kompaniýadaky toparlar garyşyk. Toparymda 40 adam bar, menden we başga bir kärdeşimden başga hemmeler polýak dilinde gürleýär. Indi telekom biznesinde işleýäris we ýerli bazar bu ugur üçin örän amatly. Ukrainada bu profili bolan we Polşa göçmäge taýyn adamlary tapmak gaty kyn boldy. Polşanyň zähmet bazary munuň üçin gaty gowy. Biziň bilen polýaklaryň arasynda iş medeniýetinde uly tapawutlar bar. Ilkinji üç ýyl bu ýerde diňe rus toparlarynda işledim, şol pursatda hiç zat üýtgemedi - göçüp, işlemegini dowam etdirdiler. Hatda rus dilinde gürledik we polýakça gürläp başlamadyk. Polýaklar bizden has köp işleýär. Biziň üçin iş ilki gelýär, soň näme bolsa - şahsy durmuş, maşgala, başga bir zat. Europeewropada işlemek soňuna çykmagyň serişdesidir. Esasy zatlardan başga-da (we olar üçin bu maşgala), wagtynyň belli bir bölegini sarp edýän işleri hem bar. Polýaklary aşa işlemäge mejbur etmek gaty kyn: erbetligi we işlemek islemeýändigi sebäpli däl, bu diňe olaryň medeniýeti. Polşadaky iş gününiň Ukraina bilen deňeşdirilende näderejede üýtgändigi meni haýran galdyrdy. Kiýewde elmydama günortan sagat 11-12-de işläp başladym, bir ýerde 20: 00-a çenli boşadym, käwagt gijelerine işleýärdim. Polşada beýle däl: eger irden sagat 6-da ofise gelseňiz, kimdir biri eýýäm şol ýerde bolar, sagat 8-de ofisiň ýarysy dolupdy, 16: 00-da ofis boş diýen ýaly, sen ýeke oturýarsyň. Göçenden soň ilkinji üç ýylda täsir galdyrdy. Soň olaryň has netijeli işleýändigine, ýöne bizden has az wagtyň içinde düşündim. Işlemäge bu rahat çemeleşmegiň gowy we erbet taraplary bar. Elbetde, şahsy wagtyňyzyň bolmagy dogry, ýöne beýleki tarapdan, bu köplenç işe päsgel berýär. Goldaw bermäge synanyşýan kompaniýalaryň köpüsi Hindistana ýa-da Gündogar Europeewropa gidýär, sebäbi bu Günbatar Europeewropada gowy edilip bilinmez. Jogapkärçilige çemeleşmekde aramyzda medeni tapawut bar: gyssagly bir fakap düzetmeli we ýagdaýy çalt halas etmeli bolsa, Polşa toparlary iň gowusy däl, bu meselede biz has güýçlüdiris.
Polýak dili
Meniň üçin Polşa göçmegiň sebäpleriniň biri ukrain we polýak dilleriniň meňzeş bolmagydyr. Göçenden iki hepde soň, men eýýäm polýak diline düşünip başladym, ýöne gürläp başlamak üçin has köp wagt gerek boldy. Üç ýyl töweregi polýakça gürlemedim, sebäbi bir topar dostum bilen ullakan ukrain diasporasynda ýaşadym. Iki ýyl ozal polýak toparlary bilen işleşip başladym we şonuň netijesinde dili gaty çalt öwrenip başladym.
Bahalar we aýlyk
Bu ýerdäki iýmit we pablaryň bahasy Kiýewdäki ýalydyr. Maşynlary goşmak bilen zatlar birneme arzan. Serviceshli hyzmatlar we adam zähmeti bilen baglanyşykly hemme zat has gymmat. Jaýy kireýine almak has gymmat (aýda kommunal hyzmatlary bolan iki otagly kwartiranyň bahasy takmynan 700-800 ýewro). Emma kwartiralaryň has gowudygyny bellemelidiris. Has köp gazanmak üçin Ukrainany terk etmeli diýen gaty uly ýalňyş pikir bar. IT pudagynda munuň tersi, käbir sebäplere görä muny köp adam bilmeýär. Ukrainada aýda arassa girdeji has ýokary; beýleki ýurtlar üçin tendensiýa şuňa meňzeýär: günbatara tarap näçe uzak bolsa, aýlykdan az girdeji. Bu bahalaryň düýpgöter ýokarlanmagy bilen baglanyşykly. Polşada bahalar birneme pes. Polşada IT hünärmenleriniň aýlyklary ortaça Ukrainadaky ýaly, ýöne diňe şu ýerde 30% töweregi salgyt alynýar. Netijede, Polşada IT hünärmenleriniň aýlygy pes.
Girdejä bagly dürli salgyt stawkalary bar. Salgyt iki bölege bölünýär: birinji bölegi, takmynan 14% sosial goşantlara gidýär, ikinji bölegi mukdaryna bagly girdeji salgydy. Girdeji ýylda 20 müň dollara çenli bolsa, adam 15% girdeji salgydy töleýär, ýöne girdeji has köp bolsa, adam 32% töleýär. Netijede, IT hünärmenleri üçin ýylda ortaça salgyt 31-32% töweregi. Polşada az salgyt tölemäge mümkinçilik berýän tehnologiýa işgärleri üçin kanuny boşluk bar: döredijilik işinde arzanladyş alyp bilersiňiz we girdeji salgydyny 21% -e çenli azaldyp bilersiňiz. Dolandyryjy hökmünde ýylda ortaça 32-33% töleýärin. Polşada B2B şertnamasy boýunça işe almagyň şeýle görnüşi bar - bu hususy telekeçiligimize gaty ýakyn hyzmatdaşlygyň bir görnüşidir. B2B-de işleýän adamlar ýylda 12% töweregi az salgyt töleýärler. Thisöne bu sebäpli köp zady ýitirýärler: saglyk ätiýaçlandyryşy, tölegli dynç alyş we kesel rugsady. Täze iş tapyp bilýän gowy tehniki hünärmen bolsaňyz, B2B-de işläp bilersiňiz. Bir ýerde işden çykarylýanlar bar bolsa, ilki bilen B2B kesilýär, sebäbi olar kompaniýanyň işgärleri däl. Bir adam bir kompaniýanyň işgäri bolsa, oňa işden boşatmak barada hemişe duýduryş berilýär (hatda 3 aý öňünden) we üstünde belli bir mukdarda pul berilýär. Bir adam uzak wagtlap işlän bolsa, bu ýokarda 2 aýlyk. Bu köp gorag, B2B-de asla beýle zat ýok. Salgytlar nämä sarp edilýär? Mysal üçin, ýollarda. Syýahatçy bolanym üçin ýollar meniň üçin gaty möhümdir; dynç günleri, birnäçe sagatdan Berline, Drezden, Praga ýa-da daglara baryp bilerin. Roadsollaryň hilini hakykatdanam duýýaryn. Salgytlaryň goýulýan köçelerinden görüp bilersiňiz: hemme zat abadanlaşdyrylýar, hemme zat abatlanýar, köp seýilgäh açyk, welosiped ýollary hemişe gurulýar. Salgytyň bir bölegi şäher meýilnamasyna gidýär we internetde onuň nirä gidýändigini yzarlap bilersiňiz. Salgytyň nähili ulanyljakdygyna ses berip bilersiňiz. Elbetde, minus bar: salgytlarymyz bu ýerdäki hemmeleriň ýigrenýän hökümete tarapdar partiýanyň programmasy üçin tölenýär. Syýasatynda aşa populist. Esasan, hereketler we özgertmeler köpçülige gönükdirilendir we şonuň üçin akylly jemgyýet we işewürler tarapyndan kän bir goldanylmaýar. Häzirki wagtda Europeanewropa syýasatynda esasy negatiw tendensiýalar: populizm, anti-globalizm, milletparazlyk, migrantlaryň problemalary we olara bolan garaýyşlaryň döremegi, saýlaw kampaniýalarynda bal gazanmak üçin ykdysady garşy reformalar.
Lukmançylyk
Resmi hasaba alnan işgärlere saglyk ätiýaçlandyryşy berilýär, ýöne B2B şertnamasy boýunça işleýänler ýok. Europeewropada bolşy ýaly, ölýän bolsaňyz, bu ýerde iň oňat hilli hemme zady mümkin boldugyça ederler. Aöne çynlakaý waka uzakda bolsa we diňe adaty gözden geçirmek ýa-da görmek synagy, stomatologiýa we aktýor gerek bolsa, hatda barmagy hem götermezler. Şeýle ýagdaýlarda, amatsyz günde amatsyz wagtda 2 aý öňünden gepleşik geçirmeli bolarsyňyz - bu hatda iň gowy klinikalarda-da. Enjamlaryň we neşe serişdeleriniň hili barada aýdylanda bolsa, bu ýerdäki hemme zat döwrebap we ýokary derejede. Antibiotikleri ýa-da dermanhanada resept bermezden çynlakaý agyry dermanlary satyn alyp bilmejekdigiňizi bellemelidiris.
Wroclaw
Wroklaw uly şäheri birleşdirýär, ýöne köp gatly binalar bolmazdan - şonuň üçin bu ýerde amatly. Everywherehli ýerde gysga aralyklar bar (we amatly ulag olary hasam gysgaldýar), uly şäher dyknyşygy ýok. Şäher owadan, rahat, töwereginde köp gyzykly zatlar bar. Wroklawyň geografiki ýerleşişi Polşanyň beýleki şäherlerinden has gowudyr, Çehiýanyň, Germaniýanyň we daglaryň gapdalynda ýerleşýär. Iş böküşler we çäkler bilen ösýär. Şäherde ösen gowşuryş merkezleri bolan eýýäm köp sanly uly kompaniýa bar. Bular “Luxoft”, “Epam”, “UBS”, “Kredit Suisse”, “Data Art”, “Cogniance”, “Softserve”, Nokia, DXC, Capgemini, IBM, EY, BNY Mellon we başgalar. Söwda merkezleri, kinoteatrlar (hatda IMAX), IKEA bar. Masştab taýdan bu paýtagt däl, ýöne Europeewropa üçin Wroklaw gaty uly şäher.
Aragatnaşyk
Men Polşadan bir dost tapdym, ýöne, umuman aýdanyňda, dünýägaraýşy nukdaýnazaryndan ol Polşa garanyňda Ukraina has ýakyn. Polýaklar medeni taýdan bize gaty ýakyn, öz gyzyklanmalaryňyza görä hemişe olar bilen dostlaşyp bilersiňiz, emma dostluga birneme başgaça garaýarlar we gymmatlyklary biziňkiden tapawutlanýar: maşgalany ukrainlerden has ýokary derejede goýýarlar. Mysal üçin, Täze ýyl ýa-da Ukrainadaky başga bir dynç alyş, dostlarym bilen bir ýere gidip, hezil edip dynç alýan wagtym. Emma bu ýerde dynç alyş günlerinde polýaklar enelerini görmäge gidip bilerler, bu hakykatdanam edýär. Olarda ýokary derejede maşgala gymmatlyklary bar, bu hakykatdanam meniň bilen baglanyşykly däl. Polýuslar bilen dostlukly gatnaşyklary takyk ösdürmeýärin öýdýärin.
Dynç alyş
Meniň üçin göçmegiň sebäplerinden biri Europeewropada gezelenç etmekdi. Ine, men muny 7 ýyl bäri edýärin. Europeewropadaky ähli ýurtlardan diňe Daniýa gitmedim. Awtoulag bilen iň ýakyn ýyly deňiz Horwatiýa, Italiýa, Albaniýa. Awstriýanyň goňşy Jasnyda ajaýyp lykia kurortlary (awtoulagda 5 sagat) (awtoulagda 10 sagat). Ikinji hobbim, garda typmak we dag syýahatçylygy. Hereöne bu ýerde dag romantikasy ýeterlik däl, sebäbi Europeewropa gür ilatly we infrastruktura gaty gowy. Alp daglarynda ulag alyp, mysal üçin Russiýada diňe birnäçe adamyň baryp bilýän ýerlerine baryp bilersiňiz. Köplenç bir ýa-da başga bir dag üçin nobat tapyp bilersiňiz. Bu ýerde hemme zat ýabany, ýöne Europeewropada köp düzgün bar: çadyrlar bilen durup bilmersiňiz, ot ýakyp bilmersiňiz. Wroklawda soňky iki ýylda ünsümi çeken zat, şäherden iki sagat uzaklykda, Sudeten daglary bar. Dostlarym ikimiz şenbe güni çykýarys, bütin gün irden tagta münýäris we agşam yza gaýdýarys. Bu ýerden ýene çykmasam, daglar sebäpli bolar. Golaýda Tatrasyň (Slowakiýa daglary) bardygyny, Awstriýa Alp daglaryna gidip biljekdigiňizi bilýärdim, ýöne Sudetler hakda bilmeýärdim.
Adamlar näme üçin gaýdyp gelýärler?
Hemmämiz Wroklaw şäherine göçenimizde toparymyz gaty köpdi. Şol döwürde eýýäm dolandyryşda bolanym üçin gözleg geçirdim we näçe adamyň Ukraina gaýdyp gelýändigini we näme üçin sebäbini gördüm. Statistikalar şuňa meňzeş bir zatdy: şol tolkun wagtynda göçüp gelenleriň takmynan 15-20% -i indiki ýyllarda gaýdyp geldi. Esasy sebäpler pul (käbir sebäplere görä adamlar Europeewropada has köp gazanandyr öýdüpdirler), Kiýewde aýlyk obýektiw has ýokary. Ikinji sebäp, adam özbaşdak, aýaly bolmasa, gyz jigisiz ýa-da gaty gowy dostlary bolmazdan. Käbirleri bu sebäpli birleşmegi gaty kyn gördüler. Käbirleri täze gurşaw tapdy, käbirleri has kyn gördi we gaýdyp geldi. Şeýle hem sebäpleriniň biri, ýoldaşynyň (aýaly ýa-da adamsy) Polşada hiç hili işi ýokdy. Käbir adamlar ýakyn biriniň ölümi ýaly şahsy sebäpler bilen gaýdyp geldiler. Birnäçe adam “näme üçin beýle däl?” Sebäbi gaýdyp geldi.
Netijeler
Ömrümi 3 ýyldan köp meýilleşdirmeýärin (şeýle döwürde köp zat üýtgeýär, mundan beýläk meýilleşdirmek mümkin däl, çaklama gaty nädogry). Geljek 3 ýyl hökman şu ýerde. Dünýäni aýlanyp, bu ýerde we ol ýerde dostlarym bolansoň, islendik ýeriň oňaýly we zyýanly taraplary bar diýen netijä geldim we olar diňe şahsy isleglere bagly, ýöne käbir umumy “bu ýer obýektiw taýdan has gowudyr” däl. Nirede has gowusy: Ukrainada ýa-da Polşada? Hiç ýerde gowy zat ýok. Şeýle ylham boldy: Polşada bu gowy däl, erbet däl, diňe üýtgeşik. Kiýewe gaýdyp gelsem, ol ýerde has gowy bolany üçin däl-de, başga sebäpler bilen bolmaz. Polşada pul meselesinde has erbet, dostlary we garyndaşlary bilen aragatnaşygyny ýitirmek has erbet - bu ýerde bölekleýin kemçilik bar. Hereöne bu ýerde başga-da köp zat bar: geljege ynam, rahat durmuş. Netijelerim:
Daşary ýurtda gowy we erbet däl. Daşary ýurtda başga.
Adetmezçilikleri: pul, dostlar / maşgala, jemgyýete integrasiýa - öz ýurduňyzda has gowy.
Taraz: gündelik durmuş, syýahat, geljege ynam, syýahat - Europeewropada has gowy.
Polşadaky iş gününiň Ukraina bilen deňeşdirilende näderejede üýtgändigi meni haýran galdyrdy. Kiýewde elmydama günortan sagat 11-12-de işläp başladym, bir ýerde 20: 00-a çenli boşadym, käwagt gijelerine işleýärdim. Polşada beýle däl: eger irden sagat 6-da ofise gelseňiz, kimdir biri eýýäm şol ýerde bolar, sagat 8-de ofisiň ýarysy dolupdy, 16: 00-da ofis boş diýen ýaly, sen ýeke oturýarsyň. Göçenden soň ilkinji üç ýylda täsir galdyrdy. Soň olaryň has netijeli işleýändigine, ýöne bizden has az wagtyň içinde düşündim. Işlemäge bu rahat çemeleşmegiň gowy we erbet taraplary bar. Elbetde, şahsy wagtyňyzyň bolmagy dogry, ýöne beýleki tarapdan, bu köplenç işe päsgel berýär. Goldaw bermäge synanyşýan kompaniýalaryň köpüsi Hindistana ýa-da Gündogar Europeewropa gidýär, sebäbi bu Günbatar Europeewropada gowy edilip bilinmez. Jogapkärçilige çemeleşmekde aramyzda medeni tapawut bar: gyssagly bir fakap düzetmeli we ýagdaýy çalt halas etmeli bolsa, Polşa toparlary iň gowusy däl, bu meselede biz has güýçlüdiris.
GO TO FULL VERSION